Collectief bewustzijn is volgens Michel Rehim de sleutel in het verwerven van een future proof tax functie. De Director Tax van Exmar, de Belgische gastankrederij, ziet de nauwe betrokkenheid van tax in alle geledingen van de onderneming als essentieel in de belangrijkste taak van tax: tijdig anticiperen. “Onze tax-functie is niet ‘democratisch’.”
Omzet: 150 mio USD; Medewerkers: 1849 (wereldwijd, waarvan 1615 op zee en 234 aan wal)
Liefst 30 jaar aan tax-ervaring heeft Michel Rehim. In 1993 trad hij in dienst bij CMB/Exmar als assistant van de tax-verantwoordelijke. In 2003 werd hij Director Tax. Doorheen de jaren zag Rehim een duidelijk transformatie van de tax-functie. “Tax is geëvolueerd naar risico-, reputatie- en communicatiemanagement. Vroeger had je de ‘splendid isolation’ van tax maar dat is helemaal niet meer het geval. We moeten voortdurend anticiperen.”
Hoe krijgt dit uiting bij Exmar?
“Wij zorgen ervoor dat al onze projecten tax proof zijn en willen achteraf niet dat men komt aanzetten met: als we dat hadden geweten, hadden we dit of dat misschien anders aangepakt of georganiseerd. Het gaat nu zover dat ik van bij de start van een project betrokken partij ben. Dit om wolfijzers en schietgeweren adequaat op te volgen. Die zaken kan je achteraf niet doen. Wanneer het contract is getekend, is onze taak meestal voorbij. Net daarom ben ik van mening dat een tax-functie eerder beter fungeert onder een operationele functie.”
Een operationele functie? Zie je het dan los van de finance functie?
“Ja, althans gedeeltelijk, want de finance functie loopt in het algemeen altijd een beetje achter de feiten aan. Finance komt er dus meestal pas op het einde aan te pas. Als je tussen de operationele en commerciële mensen zit dan hoor je actuele zaken en kan je anticiperen in plaats van een soort van veredelde loodgieter te spelen wanneer dat nodig zou moeten zijn. Mensen in de commerciële cel hebben vaak minder ‘tax awereness’. Het is niet omdat bepaalde ideeën goed zijn dat ze daarvoor vanuit fiscaal perspectief haalbaar zijn. Men linkt de tax-functie nog te vaak aan de CFO alleen terwijl deze functie mijns inziens zou moeten worden verdeeld tussen de COO en CFO. Bij Exmar rapporteer ik aan de CFO.”
Hoe vul je nu, in vergelijking met 30 jaar geleden, de tax-functie in?
“Mijn bestaansreden binnen Exmar is altijd geweest om niet meer te bestaan. Met andere woorden, toen ik hier 30 jaar geleden begon, dacht ik: deze functie zal na verloop van tijd overbodig zijn. Dat is deze duidelijk niet… Waarom niet? Tax is een soort Hydra van Lerna (de negenkoppige waterslang uit de Griekse mythologie, red.). Als je een hoofd afhakt, komt er meteen een ander in de plaats. En na 30 jaar zijn er meer problemen dan toen ik begon.”
“We hebben geleerd dat er bij elk project een tax-invalshoek is. En als je die niet meteen oplost, komt die vroeg of laat toch op je bord terecht.”
Aan wat is dat te wijten?
“In de eerste plaats aan het belastingrecht. Dat is voor de leek een zeer complex en onbegrijpelijk gegeven geworden. Alleen al het DBI-stelsel uitleggen aan de mensen is bijna onmogelijk. Daarnaast moet je mensen duidelijk maken dat het noodzakelijk is om tax van bij het begin in ieder project, hoe klein het project ook moge zijn, te betrekken. Het kan niet dat er op het allerlaatste moment nog snel een taxanalyse moet worden gemaakt. Dat probeer ik elke dag opnieuw duidelijk te maken aan mijn eigen collega’s. Tot slot is er de verantwoordelijkheid van de functie. Doordat je als tax-verantwoordelijke een positie moet innemen, kan de impact voor het bedrijf enorm zijn. Als je die positie vertaalt naar papier kan er jaren later altijd nog naar worden verwezen: Je hebt die positie ingenomen, je had het beter anders gedaan. Het is altijd makkelijk om het verleden te voorspellen. Het is soms heel moeilijk om duidelijk te maken dat er een keuze moet worden gemaakt. Ofwel ga je links, ofwel ga je rechts. Je kan niet, geen keuze maken.”
Hoe blijf je als Director Tax op de hoogte van nieuwe inzichten?
“Het begint bij interesse… Heb je die niet, zal je niet kunnen volgen. En je moet natuurlijk bijblijven. We hebben verschillende abonnementen op fiscale tijdschriften maar ik heb ook een sterk netwerk uitgebouwd. Dat netwerk geeft me informatie over aanstaande, mogelijke wetswijzigingen waardoor je goed kan anticiperen op lopende projecten. Daarnaast denken consultants mee over de activiteiten in de landen waar we actief zijn. Zo kan ik specifiek een beroep doen op de big four.”
Wat doe je specifiek om jouw tax-functie future proof te maken?
“Onze tax-functie is in de eerste plaats niet ‘democratisch’. Dat wil zeggen dat we niet stemmen over links of rechts want collectieve verantwoordelijkheid leidt tot onverantwoordelijkheid. Er is één persoon die rekenschap aflegt, en dat ben ik. Als we nadenken over de lange termijn leg ik natuurlijk mijn oor te luister bij anderen. Ik ben voorstander van overleg en transparantie maar we kiezen niet op basis van democratie. Dat zorgt wel eens voor wrevel maar dat is de enige weg vooruit. We moeten als tax-verantwoordelijke telkens verder kunnen kijken dan een jaar en rekening houden met nieuwe wetgevingen. Exmar als duurzame onderneming drijft op een gedegen taxpositie.”
Hoe krijgt dit uiting binnen het finance departement?
“Ik word heel sterk betrokken bij onze activiteiten door onze CFO. Zij is transparant en geeft me altijd een volledig beeld van de strategische situatie. Hierdoor ben ik goed op de hoogte van de richting die we uitgaan en kan ik me daar specifiek op focussen. Daarnaast zijn we erin geslaagd om voldoende informatie te ontvangen van de verschillende business unit directors om taxgewijs een positie in te kunnen nemen.”
“Wij zorgen ervoor dat al onze projecten tax proof zijn en willen achteraf niet dat men komt aanzetten met: als we dat hadden geweten, hadden we dit of dat misschien anders aangepakt of georganiseerd.”
Een future proof tax-functie heeft vooral te maken met een collectief bewustzijn rond tax en fiscaliteit?
“Ja, absoluut en de lijnen hier zijn kort. Zowel met de CFO maar evengoed met de CEO en de Chairman. Als er een probleem is, in beide richtingen, wordt dat meteen aangekaart.”
Hoe creëer je dat collectief bewustzijn?
“Doorheen de tijd zijn er problemen geweest die niet meer op het moment zelf konden worden opgelost en dus achteraf moesten worden aangepakt. Mensen zijn stelselmatig beginnen nadenken over het belang van tax. Het is dus in het collectief geheugen geslopen. We hebben geleerd dat er bij elk project een tax-invalshoek is. En als je die niet meteen oplost, komt die vroeg of laat toch op je bord terecht.”
Kunnen jullie door het collectief bewustzijn beter anticiperen?
“Als we vandaag nadenken over tax, zien we daar geen effect van. Wel 2-3 jaar later, wanneer meestal niemand meer geïnteresseerd is. Als de fiscus niet is langs geweest, heb je gelijk gehad. Komt er een aanslag, heb je ongelijk gehad. De voorbije jaren hebben we getracht een correcte tax positie op te bouwen, maar er is niemand die je daar specifiek voor bedankt. Dat hoeft ook niet, een gedegen taxpositie innemen, dient als normaal worden ervaren. Het jammere is natuurlijk dat je pas na verloop van tijd de effecten ervan ziet. Ik kan ook niet voorspellen wat een lokale ambtenaar in een bepaald land binnen drie jaar zal doen. Mensen willen zekerheid, maar die gaat geen enkele tax verantwoordelijke ooit kunnen geven.”
Wanneer we de kans krijgen, dan stellen we graag de vraag waarom iemand de keuze maakt zich te specialiseren in fiscaliteit?
“Vanuit het idee van Jean Baptiste Colbert (schatkistbewaarder van de Zonnekoning die stelde dat de kunst van belastingen is de gans zo te plukken dat je zoveel mogelijk veren en zomin mogelijk gesis krijgt) ben ik altijd gefascineerd geweest door het zoeken naar het optimum in belastingen. Al veel mensen hebben zich daarover het hoofd gebroken en dat evenwicht is in ons land bijvoorbeeld grondig verstoord. Daarbij kwam de Lucas-kritiek van macro-econoom Robert Lucas die stelt dat het naïef is om de effecten van verandering in het economisch beleid te proberen voorspellen op basis van historische data. Dat is wat overheden en banken doen. En wat doen burgers en bedrijven? Zij reageren waardoor het economisch model achterhaald is maar vroeg of laat komt de belasting toch… Het goede evenwicht vinden heeft me altijd geboeid.”
Over Exmar
Exmar is een Belgische scheepvaartgroep die transport en aanverwante diensten verzorgt voor de gasindustrie. Over de jaren heen transformeerde het van een traditioneel verschepingsbedrijf naar een door innovatie gedreven aanbieder van gas via zee. Concreet biedt Exmar zowel transportatie- als transformatiemogelijkheden, alsook innovatie in de extractie offshore, productie en opslag van petrochemische gassen en liquide koolwaterstoffen.
Biografie
Michel Rehim startte zijn carrière in 1988 bij Umicore. Daarna ging hij in 1993 aan de slag bij CMB als assistent van de tax-verantwoordelijke. Zijn titel veranderde na de split van CMB en Exmar in Director Tax. Hij leidt de functie individueel en rapporteert aan de CFO.