Tien jaar geleden schreef Peter Hinssen, keynote speaker, auteur en oprichter van nexxworks, het boek ‘Digitaal is het nieuwe normaal’. Ondertussen zijn veel bedrijven, al dan niet wat sneller dan de andere, aan de slag gegaan met digitalisering. De Covid-19 pandemie heeft alles echter in een stroomversnelling gebracht. Peter Hinssen: “Ik denk dat we nu inderdaad kunnen zeggen dat digitaal normaal geworden is. Die digitaliseringsgolf heeft een enorme verandering teweeggebracht in het bedrijfsleven. Als we vooruitkijken naar de volgende tien jaar, staat er ons volgens mij nog veel meer verandering te wachten.”
“Ik denk dat we in een fase van ‘never normal’ terecht komen. Een wereld van constante verandering, enorm veel volatiliteit en allerlei seismische schokken. Dit op een aantal vlakken zoals bijvoorbeeld op technologisch vlak. We kunnen bijvoorbeeld nog heel veel verwachten van zaken als artificiële intelligentie, RPA, DLT en big data. Maar bijvoorbeeld ook op biologisch, ecologisch, sociaal, maatschappelijk en geopolitiek vlak.”
We komen dus terecht in een wereld die meer dan ooit volatiel zal zijn. “Voor bedrijven betekent dit dat ze zich enorm wendbaar zullen moeten opstellen omdat een groot deel van het instrumentarium, dat we tot onze beschikking hadden om naar de toekomst te kijken, niet meer relevant en outdated is. In deze ‘never normal’ situatie komen heel wat bedreigingen op ons af, maar anderzijds ook heel wat opportuniteiten. Elke seismische schok zet bepaalde zaken in gang op vlak van consumenten, supply chain, operating model, resource capacity management, finance performance enzovoort. Wendbaarheid zal cruciaal zijn. Bedrijven die zich agile kunnen opstellen, zullen een enorme voorsprong nemen. We zitten nog maar even in de 21ste eeuw en er is al zoveel gebeurd: digitaal is het nieuwe normaal, er zijn heel wat geopolitieke gebeurtenissen rond bijvoorbeeld China, een korte financiële pauze in 2008, een korte wereldpauze in 2020, … Al deze zaken zijn slechts een voorbode van nog meer verandering.”
De manier waarop een management team of een board of directors naar de toekomst kijkt, zal meer en meer op basis van risk management moeten gebeuren. “Als een bedrijf op een correcte manier wil sturen in die situatie van ‘never normal’, zullen ze dat meer en meer moeten doen op een manier waarop ook een bank vandaag stuurt. Risk management – en hiermee bedoel ik de combinatie van operationele en financiële risico’s - wordt nog crucialer dan vandaag al het geval is. Ook hier zal finance een belangrijke rol in spelen. De finance functie zal hierbij meer vooruit moeten kijken dan achteruit. Waar finance in het verleden een rapporterende rol had, neemt het nu een leidende rol op door de risico’s in kaart te brengen, te analyseren en de scenario’s te managen..”
Nieuwe financieringsvormen
Wendbaarheid wordt dus cruciaal voor de finance functie. “Bij de finance functie, zie ik een dubbele verandering. Enerzijds gaat alles wat met financial management te maken heeft, enorm geïmpacteerd worden door technologie. We zitten vandaag in een situatie waar elk bedrijf geconfronteerd wordt met big data. Dat is normaal geworden. Op basis van die data zien we dat algoritmen, machine learning, deep learning, AI, … inzichten en patronen gaan genereren, wat een enorme verschuiving in het puur operationeel management van finance zal teweegbrengen. Waar vroeger nog veel manueel werk vereist was, om de financial flows te grijpen, optimaliseren en sturen, zal naar de toekomst enorm veel geautomatiseerd worden. Veel van de financiële operaties worden full automatic, wat de pure functionaliteit van finance zwaar impacteert. Daarnaast zal ook een goede data en IT-architectuur cruciaal zijn. Finance zal hier ook een sturende rol in moeten spelen door mee te beslissen bij de keuze van bepaalde tools. De kwaliteit van die tools, de kwaliteit van de data en de integratie van financiële met niet-financiële data zal namelijk mee bepalen hoe succesvol finance kan zijn.
Finance op zich is anderzijds ook aan het verschuiven. We bevinden ons in een wereld met lage of negatieve rentevoeten, waar de traditionele manieren van geld ophalen een oubollig imago krijgen en waar een enorm arsenaal aan nieuwe financiële instrumenten beschikbaar wordt. De opkomst van SPACs, security token offerings als vervanging van beursnoteringen van vastgoed, blockchain, … zetten de financiële wereld op zijn hoofd. De treasurywereld kent bovendien een enorme digitalisering. Aan de ene kant hebben we dus de traditionele finance functie die meer en meer geautomatiseerd wordt, en anderzijds komt een arsenaal van nieuwe financiële instrumenten bij. Finance moet voldoende wendbaar zijn om met die veranderingen om te kunnen gaan.”
Wat de finance functie volgens Peter Hinssen ook zal impacteren, al dan niet onrechtstreeks, is de geopolitieke situatie. “De situatie vandaag is labieler dan we gekend hebben sinds de jaren 80. De handelsoorlog tussen China en de US is geëvolueerd naar een koude oorlog op technologisch vlak. Dit heeft enorme implicaties op de global supply chain. De supply chain voor alles wat een chip heeft, is bijna tot stilstand gekomen omdat het Westen en het Oosten zich volledig aan het losmaken zijn van elkaar op technologisch vlak. De Covid-19 pandemie komt daar nog eens bovenop. De pandemie heeft een verschuiving naar lokale supply chain teweeggebracht. Het geopolitieke landschap is zo fragiel en onzeker, wat een grote macro-economische impact zal hebben op bedrijven. Finance zal dat ook voelen. Finance moet zijn financiële flows en transacties aanpassen aan de realiteit.”
Nieuwe competenties
De rol van finance wordt belangrijker, stelt Peter Hinssen, maar ze zal mee moeten gaan in de wendbaarheid en volatiliteit. “Het wordt een van de systemische pijlers waarop het bedrijf zich baseert om op de toekomst in te zetten. Finance was vroeger een faciliterende of ondersteunende dienst waarbij de business centraal gesteld werd. Ik denk dat het naar de toekomst toe meer dan ooit een sturende rol op zal nemen, waarbij de ondersteunende diensten zoals finance, IT en HR integraal deel uitmaken van het bedrijf om de organisatie door die volatiliteitsstorm te loodsen.”
Belangrijk hierbij is dat het team en de organisatie van finance voorbereid is om die nieuwe rol op te nemen. De competenties binnen het finance team zullen hiervoor enorm uitgebreid moeten worden. “De tijd dat die functie bestond uit een goede economisten en goede boekhouders, is voorbij. Zeker in grotere bedrijven staat finance voor een vrij grote transformatie op vlak van competenties.” Welke competenties moet de CFO in huis halen? “De technologische dimensie is evident. Big data, analytics, AI, RPA, … Je kunt geen goed finance departement runnen zonder goede technologische basis. Een tweede dimensie is kennis over de set van nieuwe financiële mechanismen en instrumenten die op ons afkomt. Finance moet op zijn minst alert zijn over wat er gebeurt op dat vlak. Distributed ledgers zijn hier een voorbeeld van. We zitten in een macro-economische situatie waarbij de traditionele manier van naar bonds kijken, ten dode opgeschreven lijkt. Ik denk dat we de volgende jaren veel creativiteit gaan krijgen om na te denken over alternatieven. Finance moet de vinger aan de pols houden en weten wat de opties zijn.”
“De CFO vandaag is met zijn/haar kwaliteiten een volwaardig lid geworden van de core werking van de organisatie. Als CFO moet je volgens mij wel een zekere métierkennis hebben, maar daarnaast is een zekere ‘allroundedness’ nodig om je je als CFO te kunnen inleven in alles wat gebeurt in de organisatie. De CFO is niet langer de financiële wizard in zijn ivoren toren, maar wel een veelzijdige duizendpoot met een enorme métierkennis. Die financiële basis is voor mij wel heel belangrijk, maar de nodige affiniteit voor de business, technologie, … en alle andere zaken die rond de finance functie gebeuren, is een must. Daar zal de invulling van finance zich een stuk in reflecteren, want de CFO die op die manier evolueert zal zich ook omringen met mensen die meer de brug kunnen leggen met alles wat rond de finance functie gebeurt. Dit zal wellicht een meer strategische dan operationele weerslag hebben en zal zich ook vertalen in competenties en attitudes die aanwezig zijn in de finance functie.”
“Het durven investeren in competenties en het uitdiepen van die relaties met de business is een must. Daarnaast moet de finance functie ook tonen dat zij die rol van partner wil opnemen. Nog meer dan skills, is de mindset of de attitude van de finance medewerkers een doorslaggevend element hier. In veel bedrijven wordt finance nog gezien als wereldvreemd van de business, of de boeman die innovatie tegenhoudt – dat moet veranderen. Hiervoor moet de CFO werken aan de empathische skills binnen zijn team.”
Klantenverwachtingen
De verhoogde klantenverwachtingen zal een impact hebben op de finance functie. “We worden als consument verwend met informatieve apps, gebruiksvriendelijke diensten, … Dit zal doorgetrokken moeten worden naar alle interfaces van de finance functie. Alle interne en externe klanten verwachten naadloze, gebruiksvriendelijke, real-time dienstverlening van finance. Op het niveau van accounting bijvoorbeeld vertaalt zich dat naar een verwachting dat de facturatieflow volledig geautomatiseerd gebeurt – maar van zodra er zich een foutje voordoet verwacht men ook dat er een persoon dit op een vlotte, klantvriendelijke manier oplost.”