Wat is innovatie en wat betekent dit voor de finance functie? Wij vroegen het aan Stijn Ronsse, COO van CAPTURE & innovatiespecialist. “Innovatie omvat voor mij alles wat rond vernieuwing draait en dat als doel heeft om impact te genereren.”
Innovatie kunnen we opsplitsen in incrementele innovatie, heel kleine vernieuwingen, en radicale innovatie. Voor bedrijven is het cruciaal om met innovatie bezig te zijn. “Ik maak graag de vergelijking met de zogenaamde hongerklop. Als je niet eet, val je stil. Voor bedrijven is dat net hetzelfde: als ze niet innoveren, zullen ze op een bepaald moment stilvallen. Een bedrijf moet proberen zichzelf constant opnieuw uit te vinden, om op een bepaald moment niet het risico te lopen achterhaald te zijn. Er bestaan talloze voorbeelden van bedrijven die deze trein gemist hebben. Als we GSMs als voorbeeld nemen, zien we bijvoorbeeld dat deze gedomineerd worden door bedrijven die innovatie hoog in het vaandel dragen. Nokia bijvoorbeeld lag aan de leiding in de markt, maar miste de opkomst van de smartphone en is zijn positie als marktleider bijgevolg snel verloren. Een ander voorbeeld is Kodak, die te laat op de trein van digitale fotografie gesprongen is. Als bedrijf op je lauweren rusten, is nooit een goed idee.”
Innovatie-intelligentie kweken
Een innovatieve mindset installeren is dus een must. “Een van de cruciaalste zaken voor mij is inderdaad het kweken van een vorm van innovatie-intelligentie binnen de organisatie. Dat betekent weten wat er leeft en weten hoe informatie binnenstroomt. Je moet je voelsprieten uitsteken in de markt om te weten wat er gebeurt, zodat je daar tijdig op kan inspelen als er iets aan het bewegen of aan het evolueren is. Zeker in crisistijden is dat belangrijk, want een innovatiebudget is typisch iets dat eerst geschrapt wordt wanneer het wat minder goed dreigt te gaan met een organisatie.” De visie voor het kweken van die innovatie-intelligentie moet uit het management vertrekken, zegt Stijn Ronsse. “Het management moet het kader creëren. Hiervoor zijn verschillende pistes mogelijk: je kunt medewerkers aanwerven of opleiden die zich specifiek op innovatie en innovatie-intelligentie gaan richten, een adviesraad opzetten, aanwezig zijn in de innovatienetwerken, … Ook consultants inschakelen die periodiek, bijvoorbeeld tweejaarlijks, een update geven van wat leeft en verandert in de markt is mogelijk.”
Het gaat hier dan niet enkel en alleen over productinnovatie. “Het is meer dan dat. Het gaat ook over innovatieve manieren van werken, processen, tools, … Een mooi voorbeeld zijn de nieuwe businessmodellen die aan het opkomen zijn. Vandaag zien we zeer duidelijk een trend richting dienstverlening waarbij producten niet meer verkocht, maar verhuurd worden. Bedrijven moeten zich – los van hun eigen producten – bewust zijn van wat er aan het gebeuren is.”
Meer doen met minder
De belangrijkste trends naar de toekomst toe draaien vaak rond meer doen met minder. “Dat kan op economisch vlak door productiviteit op te drijven (hierin zal digitalisering uiteraard een grote rol in spelen), of op maatschappelijk vlak door duurzaamheid op te drijven. Dit zijn twee trends die ik de komende tien jaar belangrijker zie worden. Hierbij denk ik dat de tweede trend, het groeiende belang van duurzaamheid, de grootste impact zal hebben op hoe bedrijven in de markt staan en op hun business model. We staan bijvoorbeeld aan de vooravond van een circulaire revolutie.”
Als we overgaan op circulariteit, gaan we weg van het volledige concept van eenmalig gebruik of verbruik. “In een circulaire economie worden materialen en grondstoffen zoveel mogelijk hergebruikt. Dat zal een impact hebben op alle bedrijven, inclusief logistieke spelers, ondersteunende sectoren, … Het is een heel breed gebeuren. Alle bedrijven moeten nu al beginnen nadenken over de impact op hun organisatie wanneer dit model uiteindelijk doorbreekt.”
De rol van finance
Wat is de rol van de finance functie in dit geheel? “Voor mij is het belangrijk dat finance vroeg in het innovatieproces betrokken wordt om het businessplan mee te maken en de levensvatbaarheid, impact en haalbaarheid van het idee mee in kaart te brengen. Finance moet hier mee aan tafel zitten omdat zij de aangewezen partij zijn om zaken als ROI in te schatten. Daarnaast denk ik dat finance een rol speelt in het bieden van continuïteit en transparantie voor het innovatieteam. Innovatie is vaak het eerste wat geschrapt wordt wanneer het wat minder goed gaat met een organisatie. Dit kan zeer demotiverend zijn voor de mensen die met die innovatie bezig zijn. Ikzelf pleit voor het uitwerken van scenario’s of simulaties waarbij een duidelijk traject voor innovatie uitgestippeld wordt in verschillende situaties. Vervolgens moet finance volgens mij ook de nodige kennis rond innovatiefinancieringsmogelijkheden opbouwen. Per type innovatie, heb je verschillende financieringsmogelijkheden. Die financieringsmogelijkheden kunnen een hefboom zijn voor het lanceren van bepaalde innovaties. Tenslotte heb je ook het luik van risicoanalyse. Finance moet niet alleen de rentabiliteit van bepaalde innovaties in kaart brengen, maar ook de risico’s die gepaard gaan bij het al dan niet innoveren.”
Wie is de persoon die innovatie kan trekken in de organisatie en die de aanwezigheid van innovatie-intelligentie moet bewaken? “In elke organisatie heb je een visionair nodig, een storyteller die het hele bedrijf mee kan nemen in een verhaal, ongeacht welke functie die persoon uitvoert. Alle initiatieven en acties van de organisatie kaderen dan binnen die visie. Op die manier werk je met missiegedreven innovatie, waarin kortetermijninnovatieprojecten binnen de strategie op lange termijn passen. Onze visionair of storyteller speelt een cruciale rol hierin, om innovatie te blijven stimuleren en het doel op lange termijn te halen.
Naast een visionair hebben, is het belangrijk om het juiste draagvlak te creëren. Dit kan door silo’s te doorbreken, mensen cross-functioneel te laten samenwerken en kennis te laten doorstromen in het bedrijf.”
Een belangrijke uitdaging bij het inzetten op innovatie is een tekort aan tijd. “Finance staat, samen met veel andere departementen in een bedrijf, in spreidstand tussen enerzijds operationele taken en anderzijds innovatieve projecten.”
BIO
CAPTURE is een onderzoeksplatform dat onderzoek doet naar circulaire economie. Capture opgericht door de UGent, Vito, Universiteit Antwerpen en de VUB en werkt samen met meer dan 100 bedrijven. Het doel van Capture is om onderzoek sneller te laten doorstromen naar de maatschappij en de industrie. Stijn Ronsse is er Operations Manager. Hij is ook auteur van het boek ‘Als de raket niet opgaat, 12 valkuilen voor innovatie’.